به گزارش روابط عمومی دانشکده داروسازی شیراز، در ادامه مجموعه گفت‌وگوهای «دانستنی‌های دارویی برای خانواده‌ها»، این بار موضوع گفت‌وگو به بررسی نقش آنتی‌اکسیدانی زیتون از دیدگاه داروسازی سنتی و نوین اختصاص یافت.

در این گفت‌وگو، دکتر محمدمهدی زرشناس، متخصص داروسازی سنتی و عضو هیأت علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، درباره ترکیبات فعال زیتون و اثرات فارماکولوژیک آن توضیحاتی ارائه داد.

دکتر زرشناس در ابتدای گفت‌وگو اظهار کرد:

"در منابع معتبر داروسازی سنتی، زیتون با طبیعتی معتدل و مایل به حرارت ملایم، از جمله داروهای مقوی کبد و قلب معرفی شده است. از دیدگاه طب ایرانی، زیتون با تعدیل حرارت و رطوبت بدن (مطابق با آنچه در منابع طب ایرانی آمده است)، نقش مهمی در حفظ تعادل مزاج و پیشگیری از بروز بیماریهای صفراوی دارد. این اثر در داروسازی نوین می تواند تا حدودی و در بخشی از جهاتِ اثربخشی، مرتبط با توان آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی ترکیبات فعال زیتون باشد".

وی افزود:

از ترکیبات اصلی مؤثر و مهم در برگ و میوه زیتون می توان پلی‌فنول‌ها، فلاونوئیدها، توکوفرول‌ و ترکیب منحصر به‌فردی به‌نام اولئوکانتال (Oleocanthal) را نام برد. این ترکیبات با مهار مسیرهای التهابی از جمله سیکلواکسیژناز (COX) و کاهش تولید رادیکال‌های آزاد، از بروز آسیب اکسیداتیو در سلول‌ها جلوگیری می‌کنند. بر اساس مطالعات فارماکولوژیک، اولئوکانتال اثر مهاری مشابه داروی ایبوپروفن بر آنزیم مذکور دارد.

او ادامه داد:

در فرآورده‌های دارویی بر پایه زیتون، از عصاره برگ یا میوه زیتون استفاده می‌شود. از اولئوروپئین (Oleuropein) که در بافتهای مختلف زیتون یافت می‌شود خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی قابل قبولی در مطالعات گزارش شده است. این ترکیب از طریق بهبود عملکرد آنزیم‌های دفاعی مانند سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPx)، به کاهش استرس اکسیداتیو سلولی کمک می‌کند. از سوی دیگر، هیدروکسی‌تروزول (Hydroxytyrosol) به عنوان یک ترکیب فنیل اتانوییدی از جمله قوی‌ترین آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی قوی و مهمی است که در روغن زیتون بکر یافت می‌شود و نقش حفاظتی آن بر بافت‌های قلبی و عصبی بررسی و گزارش شده است.

این متخصص داروسازی سنتی با اشاره به همگرایی دیدگاه سنتی و داروسازی نوین گفت:

در طب ایرانی، داروهایی با خاصیت “مقوی دماغ و کبد” یا تقویت کننده سیستم عصبی مرکزی و کبد، اغلب دارای اثرات محافظتی است. زیتون نیز به همین دلیل برای پیشگیری از زوال عقل، ضعف حافظه، اختلالات صفراوی و التهاب مزمن کبدی توسط حکمای طب ایرانی توصیه می‌شده است. امروزه این اثرات را می‌توان تا حدی به خاصیت آنتی‌اکسیدانی و تنظیم‌کننده مسیرهای التهابی زیتون مرتبط نمود.  

وی در پایان خاطرنشان کرد:

فرآورده‌های استاندارد عصاره برگ زیتون در داروسازی مدرن در حال تولیدند و کاربردهایی در کنترل فشار خون، حمایت از عملکرد کبد و کاهش التهاب دارند. با این حال، مصرف خودسرانه این فرآورده‌ها ممکن است با داروهای کاهنده فشار خون یا فراورده های قلبی و عروقی تداخل داشته باشد؛ بنابراین مشورت با داروساز پیش از مصرف ضروری است.