کم‌کاری تیروئید و افزایش وزن؛ آنچه باید بدانیم

کم‌کاری تیروئید یکی از اختلالات شایع هورمونی است که می‌تواند بر متابولیسم بدن، سطح انرژی و تعادل وزن تأثیر بگذارد. در این وضعیت، غده تیروئید مقدار کافی از هورمون‌های تیروئیدی تولید نمی‌کند؛ هورمون‌هایی که نقش کلیدی در تنظیم مصرف انرژی، سوخت‌وساز چربی‌ها و عملکرد بسیاری از اندام‌های بدن دارند.

از دیدگاه داروسازی، لازم است تأکید شود که همه موارد اضافه‌وزن ناشی از کم‌کاری تیروئید نیستند. با این حال، در برخی افراد، کاهش سطح هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند باعث کند شدن متابولیسم پایه، افزایش احتباس مایعات و کاهش سطح انرژی و فعالیت بدنی شود که در مجموع به افزایش تدریجی وزن منجر می‌شود. این افزایش وزن معمولاً شدید یا ناگهانی نیست، اما ممکن است در برابر رژیم‌های معمول کاهش وزن مقاومت نشان دهد.

یکی از نکات بسیار مهم در بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید، مصرف منظم و صحیح داروی لووتیروکسین است. این دارو باید طبق دستور پزشک، معمولاً صبح‌ها به‌صورت ناشتا و حداقل ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از صرف صبحانه مصرف شود. همچنین لازم است مصرف لووتیروکسین با برخی داروها و مکمل‌ها مانند کلسیم، آهن و بعضی آنتی‌اسیدها با فاصله زمانی مناسب انجام شود، زیرا این مواد می‌توانند جذب دارو را کاهش داده و کنترل بیماری را مختل کنند. رعایت این نکات از دید داروساز نقش مهمی در اثربخشی درمان دارد.

باید توجه داشت که درمان کم‌کاری تیروئید به‌تنهایی الزاماً به معنای کاهش وزن خودبه‌خود نیست. هدف اصلی درمان، بازگرداندن تعادل هورمونی بدن و بهبود علائم بیماری است. پس از تنظیم مناسب سطح هورمون‌ها، در صورت نیاز به کاهش وزن، اصلاح سبک زندگی شامل تغذیه متعادل و فعالیت بدنی منظم نقش تعیین‌کننده‌ای خواهد داشت.

با وجود اینکه مصرف منظم لووتیروکسین و بازگرداندن سطوح هورمونی به محدودهٔ طبیعی معمولاً می‌تواند بخشی از افزایش وزن مرتبط با کم‌کاری تیروئید را کمرنگ کند و به بازگشت وزن به وضعیت نزدیک‌تر به قبل کمک کند، لووتیروکسین داروی لاغری نیست و نباید برای هدف کاهش وزن در افراد بدون اندیکاسیون پزشکی (کم‌کاری تیروئید تشخیص‌داده‌شده) استفاده شود.

داروسازان نقش مهمی در آگاهی‌بخشی به بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید ایفا می‌کنند؛ از آموزش نحوه صحیح مصرف دارو گرفته تا پیشگیری از مصرف خودسرانه مکمل‌ها یا فرآورده‌هایی که ممکن است با داروی تیروئید تداخل داشته باشند. یادآوری اهمیت پیگیری منظم آزمایش‌ها و صبوری در روند درمان نیز از نکات کلیدی آموزش دارویی در این بیماران به شمار می‌رود.

در نهایت، کم‌کاری تیروئید یک بیماری قابل‌کنترل است و با درمان صحیح دارویی و پیگیری منظم می‌توان کیفیت زندگی مطلوبی داشت. افزایش آگاهی و پرهیز از باورهای نادرست، نخستین گام در مدیریت اصولی این بیماری است."
دکتر "لاله محمودی"، عضو هیات علمی گروه داروسازی بالینی دانشکده داروسازی شیراز