به گزارش روابط عمومی دانشکده داروسازی شیراز، در ادامه مجموعه گفت‌وگوهای «دانستنی‌های دارویی برای خانواده‌ها»، این‌بار موضوع گفت‌وگو به بررسی خطاهای شایع بیماران در مصرف داروهای ضدویروس (ART) اختصاص یافت. در این گفت‌وگو، دکتر محمد حسین مروت، عضو هیات علمی دانشکده داروسازی شیراز، درباره رایج‌ترین اشتباهات دارویی در کنترل HIV و پیامدهای آن‌ها توضیحاتی ارائه داد.

در ابتدای این گفت‌وگو، دکتر مروت با اشاره به ضرورت پایبندی دقیق و منظم بیماران به رژیم درمانی گفت:

«درمان HIV حساسیت بسیار بالاتری نسبت به سایر درمان‌های روتین دارد. کوچک‌ترین اشتباه، از حذف حتی یک دوز تا مصرف نادرست دارو با غذا، می‌تواند باعث نوسان و کاهش سطح دارو در خون شود. این اتفاق در نهایت منجر به ایجاد ویروس مقاوم خواهد شد؛ مقاومتی که می‌تواند درمان را بسیار سخت‌تر، پرهزینه‌تر و طولانی‌تر کند.»

فراموشی دوز؛ شایع‌ترین خطا

این استاد دانشگاه در توضیح نخستین و مهم‌ترین خطا بیان کرد:

«فراموش کردن دوزهای دارو یکی از شایع‌ترین مشکلات است. داروهای ART باید تقریباً در زمان مشخص و ثابت مصرف شوند تا سطح خونی آن‌ها سقوط نکند. مصرف نامنظم و "خاطره‌ای" دارو، یکی از دلایل اصلی شکست درمان و بروز مقاومت ویروسی است.»

تداخلات مهم با غذا و مکمل‌ها

دکتر مروت در ادامه به خطای پرتکرار دیگری اشاره کرد و افزود:

«برخی بیماران دارو را بدون توجه به دستورات غذایی یا مصرف مکمل‌ها استفاده می‌کنند. برخی داروها مانند "آتازاناویر" یا "ریلپی‌ویرین" برای جذب موثر حتماً باید همراه غذا مصرف شوند. در مقابل، برخی دیگر از داروها نباید هم‌زمان با آنتی‌اسیدها (شربت معده)، مکمل‌های کلسیم، منیزیم و آهن مصرف گردند؛ چراکه این مواد با اتصال به دارو، جذب آن را مختل می‌کنند.»

هشدار جدی درباره داروهای گیاهی

وی درباره مصرف خودسرانه سایر فرآورده‌ها هشدار داد:

«یکی از خطاهای جدی بیماران، مصرف داروهای بدون نسخه یا گیاهی بدون مشورت با داروساز است. برای مثال، گیاه دارویی "گل راعی" (St. John’s Wort) یا داروهای ضدصرع مانند "کاربامازپین" می‌توانند سطح خونی داروهای ضد ایدز را به‌شدت کاهش دهند و عملاً درمان را بی‌اثر کنند.»

قطع خودسرانه دارو؛ یک اشتباه خطرناک

عضو هیات علمی دانشکده داروسازی شیراز تصریح کرد:

«برخی بیماران تصور می‌کنند اگر دچار عوارض جانبی خفیف شوند، می‌توانند مصرف دارو را برای چند روز قطع کنند. اما قطع ناگهانی ART می‌تواند باعث افزایش سریع بار ویروسی (Viral Load)، افزایش خطر انتقال بیماری به دیگران و ایجاد مقاومت دارویی شود.»

شرایط نگهداری و باورهای غلط

در بخش دیگری از گفت‌وگو، دکتر مروت درباره نگهداری نادرست داروها گفت:

«بیماران گاهی دارو را در محیط گرم، داشبورد خودرو یا در معرض نور مستقیم قرار می‌دهند. برخی داروهای HIV نسبت به نوسانات دما و رطوبت بسیار حساس‌اند و نگهداری نادرست، اثربخشی آن‌ها را از بین می‌برد.»

او همچنین به یک باور نادرست اشاره کرد:

«برخی بیماران با بهتر شدن حال عمومی و جسمانی خود، تصور می‌کنند که بیماری کاملاً کنترل شده و خودسرانه دوز دارو را کاهش داده یا قطع می‌کنند. باید توجه داشت که کنترل بیماری تنها با "آزمایش بار ویروسی" تایید می‌شود، نه صرفاً با علائم ظاهری و احساس بهبودی.»

نقش کلیدی داروساز

در پایان این گفت‌وگو، دکتر محمد حسین مروت نقش داروسازان را در موفقیت درمان بسیار کلیدی دانست و گفت:

«داروساز با بررسی دقیق نسخه، پایش تداخلات دارویی، آموزش نحوه صحیح مصرف و پیگیری عوارض احتمالی، احتمال بروز خطا را به حداقل می‌رساند. بیماران باید بدانند داروساز همراه و مشاور درمانی آن‌هاست و هیچ تغییر دارویی نباید بدون مشورت با او انجام شود.»

وی در پایان خاطرنشان کرد:

»پایبندی به مصرف دقیق دارو طبق دستور، تنها راه حفظ اثربخشی درمان و جلوگیری از مقاومت ویروسی است و مشورت مستمر با داروساز، مطمئن‌ترین قدم در این مسیر است«