با ورود فصل سرما و افزایش شیوع بیماری‌های تنفسی، استفاده از ترکیبات طبیعی با اثرات تقویت‌کننده سیستم ایمنی مانند زنجبیل، مورد توجه قرار می‌گیرد. 

زنجبیل با نام علمیZingiber officinale Roscoe حاوی ترکیبات فعال زیستی مانند جینجرول، شوگائول، و زینجرون است که اثرات ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و با عنایت به برخی گزارشات، ضدویروسی دارند. این ترکیبات می‌توانند پاسخ ایمنی بدن را تقویت کرده و التهابات مسیرهای تنفسی را کاهش دهند. مطالعات بالینی و آزمایشگاهی نشان می‌دهد زنجبیل می‌تواند تولید سایتوکاین‌های التهابی را متعادل کند و مقاومت طبیعی بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا بهبود بخشد.

مصرف زنجبیل در فصل سرما، به ویژه به صورت دمنوش یا عصاره، می‌تواند بنا به آنچه در مطالعات آمده و همچنینی با پیشینه سنتی، در پیشگیری از سرماخوردگی‌های خفیف و کاهش علائم آنها مؤثر باشد. با این حال، این ترکیب برای همه افراد مناسب نیست.

هشدارهای دارویی و محدودیت‌ها

افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی مانند زخم معده یا ریفلاکس، ممکن است با مصرف زنجبیل دچار تحریک معده، سوزش یا حالت تهوع شوند. افراد با اختلالات خونریزی یا کسانی که داروهای ضدانعقاد (مثل وارفارین) مصرف می‌کنند، باید در مصرف این گیاه دارویی به صورت درمان خانگی و در همراهی با داروهای معمول خود از دسته مذکور احتیاط کنند، زیرا زنجبیل ممکن است اثر ضدانعقادی این داروها را تشدید کند. اگرچه از زنجبیل فراورده دارویی برای کاهش تهوع بارداری ساخته شده، با این حال مصرف زنجبیل در دوران بارداری و شیردهی باید تحت نظر پزشک یا داروساز باشد.

تداخلات دارویی

زنجبیل ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد؛ از جمله:

• داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکتی
• داروهای دیابت و کنترل قند خون (ممکن است اثر آن‌ها را تقویت کند)
• داروهای فشارخون که باعث کاهش فشار می‌شوند

بنابراین، قبل از مصرف منظم زنجبیل همراه با داروهای شیمیایی، مشورت با داروساز ضروری است.

توصیه علمی

زنجبیل یک ابزار طبیعی با اثرات دارویی مشخص است، اما مصرف آن باید علمی و محدود به دوز مناسب باشد. آموزش خانواده‌ها درباره اثرات، هشدارها و تداخلات آن، نقش مهمی در استفاده ایمن و مؤثر از این گیاه دارویی دارد. این اطلاعات به بیماران کمک می‌کند تا نه تنها از مزایای آن بهره‌مند شوند، بلکه از عوارض احتمالی پیشگیری کنند. 

دکتر محمد مهدی زرشناس، داروساز و عضو هیات علمی دانشکده داروسازی شیراز