به گزارش روابط عمومی دانشکده داروسازی شیراز، در ادامه مجموعه گفت‌وگوهای «دانستنی‌های دارویی برای خانواده‌ها»، این بار موضوع گفت‌وگو به یکی از ارزشمندترین گیاهان دارویی ایران اختصاص یافت؛ زعفران، طلای سرخ سرزمین ما که از دیرباز جایگاهی ویژه در طب سنتی و داروسازی ایرانی داشته است. در این گفت‌وگو، دکتر غزاله مصلح، عضو هیأت علمی گروه داروسازی سنتی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، درباره خواص دارویی، ترکیبات مؤثر و نکات مصرف ایمن زعفران توضیحاتی ارائه داد.

زعفران (Crocus sativus L.)، گیاهی از خانواده زنبقیان (Iridaceae) با گل‌های درخشان و معطر، از دوران باستان در نظام‌های طب سنتی، به‌ویژه در داروسازی سنتی ایرانی، به عنوان یک عامل درمانی ارزشمند شناخته شده است. این گیاه، که در آشپزی ایرانی به عنوان ادویه‌ای کلیدی و نمادین کاربرد دارد، از منظر طب سنتی، به عنوان یکی از مؤثرترین عوامل تقویت‌کننده قوای جسمانی، القای آرامش روانی و سم‌زدایی کبدی تلقی می‌شود، که این خواص در متون دانشمندان گذشته همچون قانون ابن‌سینا مستندسازی شده‌اند.

زعفران از دیدگاه داروسازی سنتی چه طبع و مزاجی دارد؟

زعفران در منابع داروسازی سنتی دارای طبع گرم و خشک معرفی شده است. مصرف متعادل آن می‌تواند موجب تقویت جریان خون، بهبود خلق‌و‌خو، افزایش انرژی و شفافیت پوست شود. با این حال، مصرف زیاد آن ممکن است سبب تحریک بیش از حد بدن، تعریق زیاد یا در موارد نادر افزایش ضربان قلب گردد.

زعفران چه نقشی در پاکسازی و سلامت کبد دارد؟

از دیدگاه داروسازان سنتی، زعفران با افزایش گردش خون و بهبود عملکرد صفرا در بدن، به پاکسازی کبد از مواد زائد کمک می‌کند. ترکیبات فعال آن مانند کروسین، سافرانال و کروستین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند و از سلول‌های کبد در برابر آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو و داروهای شیمیایی محافظت می‌کنند. مصرف منظم و متعادل زعفران با تجویز پزشک یا داروساز سنتی می‌تواند در تقویت عملکرد کبد نقش موثری داشته باشد.

آیا زعفران خاصیت آرام‌بخشی دارد؟

بله؛ زعفران از دیرباز به عنوان گیاه نشاط‌آور و ضدافسردگی طبیعی شناخته می‌شده است. امروزه نیز مطالعات داروسازی نشان داده‌اند که ترکیبات آن در تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین مؤثرند. مصرف متعادل زعفران می‌تواند به کاهش اضطراب، بهبود کیفیت خواب و افزایش تمرکز کمک کند.

آیا مصرف زعفران برای همه افراد بی‌خطر است؟

در دوزهای غذایی و درمانی پایین، برای فرد سالم زعفران ایمن است. اما مصرف زیاد ممکن است باعث تهوع، سرگیجه یا در مواردی سقط جنین شود؛ بنابراین در دوران بارداری، بیماران دارای فشار خون بالا یا کسانی که داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کنند، باید با احتیاط و زیر نظر پزشک از آن استفاده کنند.

نقش داروساز در مصرف ایمن زعفران چیست؟

داروساز می‌تواند نوع مناسب فرآورده‌های مختلف زعفران (از جمله کپسول، عصاره، دم‌کرده یا ترکیبات موضعی) را بر اساس شرایط فرد توصیه کند. همچنین دوز مصرف مجاز و تداخلات احتمالی آن با داروهای ضدافسردگی، ضدانعقاد یا داروهای کبدی هشدار دهد. مشورت با داروساز، بهترین راه برای بهره‌مندی ایمن و علمی از خواص درمانی این گیاه ارزشمند است.

دکتر"غزاله مصلح"، عضو هیأت علمی گروه داروسازی سنتی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز