در سال‌های اخیر، خمیردندان‌های «زغالی»، «گیاهی» و «طبیعی»، از طرف مردم توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند. بسیاری از تبلیغات ادعا می‌کنند که این محصولات دندان‌ها را سفیدتر و تنفس افراد را خوشبوتر می‌کنند و چون «طبیعی» هستند، بی‌خطرند!!! اما آیا واقعاً این ادعاها پشتوانه علمی دارند؟

اگرچه زغال فعال (Activated Charcoal) به دلیل خاصیت جذب بالا در صنایع دارویی و نیز تصفیه آب مورد استفاده قرار می گیرد، اما پژوهش ها نشان داده اند که وجود زغال فعال در خمیردندان‌های سفیدکننده، می تواند سبب سایش دندان ها شده که در استفاده ی مکرر سبب آسیب به مینای دندان می شوند. برخلاف تصور رایج، زغال فعال دندان ها را سفیدتر نمی‌کند بلکه ممکن است لایه‌های سطحی را تمیزتر نشان دهد و در طولانی‌مدت باعث نازک شدن مینای دندان شود. همچنین زغال فعال می تواند سبب خاکستری یا سیاه رنگ شدن دندان ها نیز شود. به علاوه رنگ تیره زغال می‌تواند باعث تغییر رنگ لثه و تجمع ذرات در شیارهای میکروسکوپی دندان ها نیز شود. به این ترتیب، خمیر دندان های حاوی زغال فعال برای استفاده ی روزانه مناسب نمی باشند.

نکته ی مهم دیگر در خصوص خمیر دندان های حاوی زغال فعال این است که این خمیر دندان ها عمدتا حاوی فلوراید نیستند، در حالیکه خمیر دندان های حاوی فلوراید سبب جلوگیری از پوسیدگی دندان ها می شوند. به این ترتیب، از نظر علمی، شواهد کافی برای برتری خمیردندان‌های زغالی بدون فلوراید نسبت به خمیردندان‌های معمولی وجود ندارد و مطابق انجمن‌های دندان‌پزشکی معتبر دنیا از جمله انجمن دندان‌پزشکی آمریکا (ADA)، خمیر دندان های حاوی فلوراید، تأییدشده و دارای برچسب علمی معتبر می باشند.

خمیردندان‌های طبیعی و گیاهی نیز همیشه بی‌خطر نیستند. بسیاری از آن‌ها فاقد فلوراید هستند، در حالی که فلوراید مؤثرترین عامل پیشگیری از پوسیدگی دندان ها است. حذف فلوراید به معنی افزایش خطر پوسیدگی به‌ویژه در کودکان و افراد مستعد است. بنابراین، اصطلاح طبیعی بودن خمیر دندان ها، الزاماً به معنای سالم‌تر بودن و مفیدتر بودن آن ها نیست.

همچنین برخی از خمیردندان های زغالی یا طبیعی، حاوی اسانس‌ها و ترکیبات گیاهی تحریک‌کننده نیز می باشند که در افراد حساس ممکن است باعث التهاب لثه و یا حساسیت های پوستی شوند.

بنابراین در خرید خمیردندان، توجه ویژه به ترکیبات مؤثر موجود در آن ها، وجود فلوراید در آن ها و داشتن مجوز از سازمان غذا و دارو بسیار مهم‌تر از نام‌های جذاب و تبلیغاتی می باشد. بهتر است برای انتخاب خمیر دندان مناسب، با داروساز و یا دندان‌پزشک خود مشورت کنید، به‌خصوص اگر دندان‌های حساسی دارید یا از محصولات سفیدکننده ی دندان استفاده می‌کنید.

جمع‌بندی:

خمیردندان‌های حاوی زغال فعال و یا خمیر دندان های طبیعی لزوماً انتخاب های ایمن تر و مؤثرتری برای دندان ها نیستند. بنابراین آنچه اهمیت دارد، ایمنی فرآورده، مواد مؤثره ی موجود در خمیر دندان ها و روش صحیح مسواک‌زدن است، نه عنوان های تبلیغاتی و ترند شده.

برای داشتن دندان‌هایی سالم، استفاده ی منظم از خمیردندان های حاوی فلوراید، نخ دندان و دهان شویه ی مناسب و توصیه‌شده توسط دندان پزشک و داروساز کافی می باشد.

دکتر پریسا قاسمیه، متخصص داروسازی بالینی دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز