داروهای گیاهی هم تداخل دارند!

گرایش روزافزون مردم به داروهای گیاهی باعث شده تصور غلطی شکل بگیرد که «گیاهی» مساوی با «بی‌خطر» است. در حالی‌که بسیاری از گیاهان دارویی، به دلیل داشتن ترکیبات فعال، می‌توانند با داروهای شیمیایی یا مرسوم تداخل ایجاد کنند و اثرات درمانی یا عوارض داروها را تغییر دهند. در این مقاله، چند مورد از تداخلات مهم بین داروهای گیاهی و داروهای رایج بررسی می‌شود:

۱. گیاهان دارویی رقیق‌کننده خون

گیاهانی مانند سیر، زنجبیل، جینکو و چای سبز دارای ترکیباتی هستند که خاصیت ضدانعقادی دارند. مصرف هم‌زمان آن‌ها با داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین، آسپرین و کلوپیدوگرل می‌تواند باعث افزایش خطر خونریزی به‌ویژه در بیماران قلبی یا افرادی که تحت عمل جراحی قرار دارند، گردد

۲. گیاهان مؤثر بر سیستم عصبی

سنبل‌الطیب، گل راعی (هایپریکوم)، بادرنجبویه و کافئین گیاهی ممکن است بر داروهای ضدافسردگی، ضدصرع و آرام‌بخش‌ها اثر بگذارند. به‌عنوان مثال، گل راعی می‌تواند با مهار آنزیم‌های کبدی، سطح خونی داروهایی مانند فلوکستین، فنی‌توئین، و داروهای ضدبارداری را کاهش دهد و باعث کاهش اثر درمانی یا ایجاد عود علائم شود. از سوی دیگر سنبل الطیب می تواند اثرات آرام بخشی و خواب آوری داروهایی مانند دیازپام، آلپرازولام و لورازپام را افزایش دهد.

۳. گیاهان مؤثر بر قند خون و فشار خون

شنبلیله، دارچین، جینسینگ و آلوئه‌ورا ممکن است باعث افت قند خون شوند و در بیماران دیابتی که داروهای خوراکی یا انسولین مصرف می‌کنند، منجر به هیپوگلیسمی شوند. همچنین برخی گیاهان مانند زرشک و چای ترش می‌توانند فشار خون را کاهش دهند و در مصرف هم‌زمان با داروهای آنتی‌هیپرتانسیو، باعث افت فشار بیش از حد شوند.

۴. مشکلات در دوران بارداری و شیردهی

برخی گیاهان مانند ریشه شیرین‌بیان، جین سینگ و بابونه آلمانی ممکن است در دوران بارداری باعث انقباض رحم، خونریزی یا تحریک هورمونی شوند. استفاده از داروهای گیاهی در این دوران باید با مشورت پزشک باشد، حتی اگر «طبیعی» به نظر برسند.

جمع‌بندی

مصرف داروهای گیاهی باید با آگاهی و احتیاط انجام شود، به‌ویژه در افراد سالمند، بیماران مزمن، زنان باردار و کودکان. داروسازان و پزشکان باید از مصرف هم‌زمان گیاهان دارویی توسط بیمار مطلع باشند تا بتوانند تداخلات احتمالی را شناسایی و کنترل کنند."گیاهی بودن" لزوماً به معنای بی‌خطر بودن نیست.

دکتر «محمدمهدی زرشناس» عضو هیأت علمی گروه داروسازی سنتی، دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شیراز