دانشکده داروسازی شیراز
در مورد واکسن آنفولانزا بیشتر بدانیم
واکسن آنفولانزا چیست؟
واکسن آنفولانزا یک واکسن شناخته‌شده برای پیشگیری از بیماری با همین نام است. درواقع واکسن‌های آنفولانزا یک فرآورده زیستی هستند که باعث می‌شوند تا بدن ایمنی فعال اکتسابی تولید کند و بدن را در مقابل ابتلا به آنفولانزا محافظت کند.
ویروس‌های آنفولانزا از طریق هوا منتشر و از راه بینی، دهان یا حتی سطوح آلوده به افراد منتقل می‌شوند. این ویروس‌ها دائما در حال جهش هستند و تغییر پیدا میکنند. از همین‌رو هر سال نوع جدیدی از واکسن آنفولانزا ساخته می‌شود تا بدن نسبت به این ویروس ایمن باشد.
بنابراین می‌توان گفت واکسن‌هایی که سال‌های قبل برای پیشگیری از آنفولانزا فرموله شده اند، در سال جاری اثربخش نیست. حتی برخی متخصصان معتقدند افرادی با شرایط خاص باید ۲ نوبت در طول سال این واکسن را تزریق کنند.
انواع واکسن آنفولانزا
واکسن‌های آنفولانزا انواع مختلفی دارند و باید حتما از واکسن‌های دارای مجوز استفاده شود. انواع آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
واکسن‌های سه ظرفیتی انفولانزا
این نوع واکسن، بدن را در برابر سه نوع ویروس A آنفولانزای (H1N1)، ویروس A آنفولانزای (H3N2) و یک ویروس آنفولانزای B ایمن می‌کند. انواع واکسن سه ظرفیتی عبارت‌اند از:
- واکسن سه ظرفیتی با دوز استاندارد: این واکسن‌ها برای افراد ۱۸ تا ۶۴ سال مناسب هستند و به آن‌ها واکسن آنفولانزای تخم‌مرغی می‌گویند.
- واکسن‌های سه ظرفیتی دارای ادجوانت: این نوع واکسن برای افراد بالای ۶۵ سال مناسب است. وجود ماده ادجوانت درون واکسن، بدن را در برابر ویروس‌ها ایمن می‌کند.
واکسن‌های چهار ظرفیتی آنفولانزا
این نوع واکسن بدن را در برابر ۲ گونه از ویروس‌های A و ۲ گونه از ویروس‌های B ایمن می‌کند، از همین‌رو بدن مقاومت بیشتری در برابر عفونت نشان می‌دهد. این دسته عبارت‌اند از:
- واکسن چهار ظرفیتی با دوز استاندارد: این واکسن برای همه افراد بالای ۶ ماه مناسب است و به اغلب به بازو تزریق می‌شود. دوز استاندارد این واکسن از ویروس رشدیافته در تخم‌مرغ تولید شده است.
- واکسن چهار ظرفیتی مبتنی بر سلول: ویروس رشدیافته این واکسن درون کشت سلولی ایجاد می‌شود، در ترکیبات خود تخم‌مرغ ندارد و برای افراد بالای چهار سال مجاز است.
- واکسن چهار ظرفیتی نوترکیب: این واکسن بدون تخم‌مرغ است و برای افراد بالای ۱۸ سال مناسب است. اگر به تخم‌مرغ حساسیت شدید دارید، این واکسن آنفولانزای برای شما مناسب است.
- واکسن چهار ظرفیتی دارای ادجوانت: این واکسن برای افراد بالای ۶۵ سال تایید شده و به دلیل وجود ماده ادجوانت ایمنی قوی‌تری ایجاد می‌کند.
- واکسن چهار ظرفیتی با دوز بالا: این نوع واکسن آنفولانزا بیشترین میزان آنتی‌ژن را دارد تا ایمنی بالایی ایجاد کند. اغلب آن را برای افراد ۶۵ سال یا بالاتر تزریق میکنند.
واکسن‌های انفولانزای ضعیف‌شده زنده
این نوع واکسن به شکل اسپری بینی ساخته می‌شود و برای افراد ۲ تا ۴۹ سال مورد تایید است. واکسن آنفولانزای ضعیف‌شده زنده برای افراد باردار یا دارای نقص ایمنی مجاز نیست.
انواع واکسن آنفولانزا موجود در کشور
واکسن هلندی Influvac غیر فعال چهارظرفیتی که بدن را در برابر ۲ نوع ویروس آنفولانزای نوع A و نوع B ایمن می‌کند.
واکسن فرانسوی Vaxigripغیرفعال چهار ظرفیتی: از نوع واکسن غیر فعال است و برای افراد بالای ۶ ماه تزریق می‌شود.
واکسن ایرانی Fluguard نوترکیب چهار ظرفیتی: تزریق این واکسن به صورت تک دوز فقط در افراد بالای ۱۸ سال انجام می‌شود و هنوز میزان ایمنی آن در زنان باردار و شیرده به طور کامل بررسی نشده است.
افراد در معرض خطر و نیازمند به دریافت واکسن آنفولانزا
- کودکان 6 تا 59 ماه
- nbsp; افراد بالای 50 سال
- nbsp; کودکان زیر 18 سال که آسپرین یا سالیسیلات مصرف میکنند و در خطر سندروم ری بعد از آنفولانزا هستند.
- افراد باردار یا کسانی که قصد بارداری در فصل پاییز دارند.
- افراد با بیماری های ریوی مزمن یا اختلالات قلبی عروقی، بیماران کلیوی، نورولوژیک، هماتولوژیک، یا اختلالات متابولیک(شامل دیابت ملیتوس).
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (شامل بیماران HIV و بیمارانی که داروهای سرکوب کننده ایمنی مصرف میکنند).
- افرادی که در خانه سالمندان کار می کنند.
- nbsp; افراد با BMI >40
- مراقب کودکان زیر 5 سال
چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا بزنند؟
تزریق واکسن آنفولانزا در زمان سرماخوردگی ملایم خطری ایجاد نمی‌کند اما در صورت احساس تب، بهتر است دریافت واکسن را به تعویق بیندازید.
افرادی با ویژگی‌های زیر، کاندید دریافت این واکسن نیستند:
- نوزادان زیر ۶ ماه
- افرادی با سابقه سندرم گیلن باره
- تجربه واکنش شدید به واکسن‌های آنفولانزا
- سابقه حساسیت به اجزای تشکیل‌دهنده واکسن
نحوه مصرف
- اینفلووک تترا و واکسی گریپ تترا:
کودکان بزرگتر از 6 ماه و کودکان زیر 9 سال :زیر جلدی عمیق IM ،0.5 ml /dose (1 dose /season)
دوز دوم باید 4 هفته بعد از دوز اول در کودکانی که اولین بار واکسن زدند تزریق گردد.
در کودکان زیر سه سال بهتر است در عضله قدامی خارجی ران یا دلتویید تزریق گردد.
در کودکان بالای 9 سال و بزرگسالان: زیر جلدی عمیق 0.5 ml/dose
(1 dose /season), IM .
در افراد باردار ، شیرده و کودکان بالای 6 ماه قابل استفاده هستند.
منع مصرف در افرادی که واکنش حساسیتی شدید به تخم مرغ دارند .
- فلوگارد:
در افراد بالای 18 سال و غیر باردار و غیر شیرده 0.5 ml/dose
(1 dose /season)
قابل استفاده در افراد بالای 18 سال غیر باردار و غیر شیرده که حساسیت به تخم مرغ دارند.
در کودکان و بزرگسالان باید یک واکسن کامل تزریق گردد هر واکسن حاوی 0.5 ml در هر دوز است .
زمان تزریق واکسن انفولانزا
شیوع ویروس آنفلوآنزا از ابتدای مهر ماه شروع و تا پایان اردیبهشت ماه ادامه دارد. از همین‌رو مناسب‌ترین زمان برای دریافت واکسن، اواخر شهریور ماه تا اواسط آبان است، ولی در صورت نیاز می‌توان این واکسن را در ماه آذر یا حتی بعد از آن هم دریافت کرد.
عوارض تزریق واکسن آنفلوآنزا چیست ؟
شایع‌ترین خطرات و عوارض این واکسن عبارت‌اند از:
- احساس درد، قرمزی، گرما و در برخی موارد تورم در محل تزریق
- سردرد و یا دردهای ماهیچه‌ای
- سرگیجه یا غش کردن
- تب خفیف
برخی افراد هم ممکن است واکنش‌های خیلی شدیدتری را در بدن خود احساس کنند؛ از جمله:
- تب بالای ۳۸ درجه
- واکنش‌های آلرژیک شدید مثل کهیر، تورم، مشکلات تنفسی، تند شدن ضربان قلب، سرگیجه‌های شدید و ضعف شدید در بدن
- سندرم گیلن باره (بیماری عصبی ایجادکننده ضعف یا فلج در بدن)
روش تزریق واکسن آنفلوآنزا
واکسن به شکل زیرجلدی یا عضلانی عمیق در عضله دلتوئید (بازو) بزرگسالان و یا ران اطفال تزریق می شود.
واکسن آنفولانزای اسپری بینی از طریق استنشاقی استفاده می شود.
حدود ۲ هفته پس از واکسیناسیون آنتی‌بادی کافی در بدن ایجاد می شود و می تواند مقاومت لازم در برابر ویروس آنفولانزا را ایجاد کند.
دکتر "لاله محمودی" عضو هیات علمی گروه داروسازی بالینی دانشکده داروسازی شیراز
نظر دهید