سیستم طبقه‌بندی باومان چیست و چرا اهمیت دارد؟

برای سال‌های متمادی، متخصصان درماتولوژی پوست را به دسته‌های ساده‌ای نظیر «چرب»، «خشک» یا «نرمال» طبقه‌بندی می‌کردند. با این‌حال، این تقسیم‌بندی ساده‌لخت برای تشخیص دقیق نیازهای پوستی کافی نبود. دکتر Leslie Baumann، متخصص برجسته پوست آمریکایی، یک سیستم علمی و دقیق‌تری توسعه داد که به نام سیستم باومان شهرت یافت. این سیستم بر اساس چهار محور فیزیولوژیکی اصلی پوست استوار است: میزان رطوبت و سبوم تولیدی (Hydration)، درجه حساسیت پوست (Sensitivity)، گرایش به تغییرات رنگی و لک‌دارشدن (Pigmentation)، و تمایل به ایجاد چین و چروک (Wrinkle tendency). ترکیب این چهار پارامتر فیزیولوژیکی منجر به تعریف ۱۶ نوع مختلف پوست می‌شود. اهمیت کاربردی این سیستم در این نهفته است که برای هر فرد، بر اساس نوع و ویژگی‌های فردی پوستشان، درمان و محصول شخصی‌سازی‌شده می‌تواند تجویز گردد، بجای اعمال یک راهکار یکسان برای تمام افراد.

این چهار پارامتر دقیقاً چه معنایی دارند و چگونه میتوان نوع پوست را تشخیص داد؟

پارامتر نخست: رطوبت و سبوم (Hydration). این پارامتر میزان چربی و رطوبت ذاتی پوست شما را ارزیابی می‌کند. اگر پوست شما طی روز هرگز شیننده نمی‌شود، احساس کشیدگی و خشکی تجربه می‌کنید، و نیاز مداوم به کرم‌های مرطوب‌کننده احساس می‌کنید، احتمالاً پوست خشک (D) دارید. برعکس، اگر طی روز، بویژه در ناحیه T (پیشانی، بینی و اطراف چانه)، صورتتان شیننده و چرب به نظر می‌رسد و سوراخ‌های پوستی به وضوح مرئی هستند، نوع پوستتان چرب (O) است. پارامتر دوم: حساسیت (Sensitivity). پوست حساس معمولاً با سرخی، خارش، تحریک‌پذیری و واکنش‌های التهابی سریع در برابر عوامل تحریک‌کننده مشخص می‌شود. چنانچه پوست شما آرام، انعطاف‌پذیر و نسبت به محصولات مختلف تحمل‌پذیر باشد، پوست مقاوم (R) دارید. پارامتر سوم: لک‌دارشدن (Pigmentation). این پارامتر تمایل پوست شما به تجمع و تیره‌شدن رنگدانه‌ها را نشان می‌دهد. اگر لک‌های تاریک یا تیغ‌های رنگی روی صورتتان موجود است یا پس از تعرض به اشعه خورشید تیرگی‌های جدید ایجاد می‌شود، پوست پیگمانته (P) دارید. در صورتی که چنین علائمی مشاهده نشود، پوست غیرپیگمانته (N) دارید. پارامتر چهارم: چین و چروک (Wrinkle tendency). این پارامتر درجه پیری پوست و گرایش آن به ایجاد خطوط و چروک‌های ظریف را ارزیابی می‌کند. اگر خطوط و چروک‌های ظریفی دور چشم‌ها، بین ابروها یا روی پیشانی مشاهده می‌کنید یا پوستتان تمایل به این‌گونه تغییرات دارد، پوست تمایل‌به‌چروک (W) دارید. در مقابل، اگر پوست شما فشرده، تنگ و فاقد چروک‌های چشمگیر است، پوست تنگ (T) دارید.

اگر مثلاً نوع پوست من DSNW باشد، چه مرطوب‌کننده‌ای مناسب است؟

حروف DSNW به ترتیب نشان می‌دهند: D (خشک)، S (حساس)، N (بدون لک)، W (تمایل به چروک). بنابراین، شما دارای پوستی خشک، حساس، بدون لک‌های قابل‌توجه، اما با تمایل به ایجاد چین و چروک هستید. این نوع پوست نیازمند مراقبت دقیق و هدفمند است. برای این نوع پوست، مرطوب‌کننده‌های سنگین و غنی مثل کرم‌های حاوی مواد گرم‌کننده (Occlusive) نظیر موم‌ها، لانولین، شی‌باتر یا روغن‌های گیاهی طبیعی و معتبر (نظیر روغن گلابریز یا روغن کاملیا) اقدام مناسبی است. این نوع مرطوب‌کننده‌ها سد حفاظتی پوست را تقویت می‌کنند و از تبخیر آب‌موجود در پوست جلوگیری می‌نمایند. علاوه بر این، استفاده از محصولات حاوی آلانتوئین یا بیزابولول توصیه می‌شود، زیرا این مواد دارای خصوصیات ضدالتهابی قوی هستند و پوست حساس را آرام‌بخشی می‌کنند. چنانچه چروک‌ها نگرانی جدی برایتان باشند، می‌توانید محصولی انتخاب نمایید که همچنین حاوی پپتید‌ها یا رتینول کم‌تحریک‌کننده باشد، با این شرط که بسیار ملایم و تدریجی باشد تا پوست حساستان را متضرر نسازد.

آیا همه پوست‌ها نیاز به مرطوب‌کننده دارند؟ اگر پوست چرب دارم، باز هم باید مرطوب‌کننده استفاده کنم؟

پاسخ قاطع: بله. اکثریت پوست‌ها، حتی پوست‌های چرب، نیاز به استفاده از مرطوب‌کننده‌ها دارند. این یکی از مفاهیم غلط رایج در حوزه مراقبت پوستی است. حتی اگر پوست شما از نظر سبوم چرب (O) باشد، ممکن است از نقطه‌نظر رطوبت داخلی کم‌آب (dehydrated) باشد. باید توجه داشت که چربی و رطوبت دو پارامتر متفاوت هستند. پوست چرب بخصوص می‌تواند درونی‌ترین لایه‌های خود میزان آب کافی نداشته باشد. برای پوست‌های چرب، استفاده از مرطوب‌کننده‌های سبک، آب‌پایه و بدون روغن (نظیر ژل‌ها یا لوسیون‌های حاوی گلیسرین و هیالورونیک اسید) توصیه‌شده است. این نوع مرطوب‌کننده‌ها پوست را بدون افزایش سبوم و چربی اضافی رطوب می‌کنند و معمولاً غیرآکنه‌زا (non-comedogenic) و بدون مسدودیت منافذ هستند. درصورتی که مرطوب‌کننده مناسب و متناسب استفاده نشود، بدن شما به‌طور طبیعی سبوم و چربی بیشتری تولید می‌کند تا کمبود رطوبت را جبران کند، و این فرآیند می‌تواند آکنه و مشکلات پوستی را شدت‌بخشیده کند. ازاین‌رو، انتخاب صحیح و دقیق نوع مرطوب‌کننده بر اساس نوع پوست شما از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

چطور می‌تونم از سیستم باومان برای خریدهای آرایشی بهتری استفاده کنم؟

مرحله اول: نوع پوستتان را به‌طریقی علمی و معتبر شناسایی و تشخیص دهید. برای این منظور، می‌توانید از تست‌های آنلاین معتبر استفاده کنید یا با متخصص پوست (درماتولوژیست) مشورت نمایید. مرحله دوم: پیش از خریدن هر محصول، برچسب محصول را به‌دقت مطالعه کنید. مواد و اجزای تشکیل‌دهنده‌ی محصول را بررسی و شناسایی کنید. برای نمونه: اگر پوست خشک (D) دارید، بدنبال مواد گرم‌کننده (Occlusive) نظیر موم‌ها، لانولین و شی‌باتر باشید. اگر پوست حساس (S) دارید، دنبال مواد ضدالتهابی و آرام‌بخش مثل آلانتوئین بگردید. اگر چروک‌دار (W) هستید، پپتید‌ها، رتینول و آنتی‌اکسیدان‌ها را جستجو کنید. مرحله سوم: هنگام آزمایش هر محصول جدید، تدریجی و احتیاط‌آمیز اقدام کنید. محصول جدید را بلافاصله روی کل صورت نزننید؛ بلکه ابتدا روی ناحیه کوچک و محدودی (نظیر پیشانی) آن را آزمایش کنید و حداقل ۲۴ ساعت صبر کنید تا واکنش‌های احتمالی یا ناسازگاری‌ها مشاهده شوند. مرحله چهارم: شناخت دقیق و استفاده از مواد مناسب برای نوع پوستتان، نه تنها هزینه‌های غیرضروری را کاهش می‌دهد، بلکه سلامت و زیبایی پوستتان را به‌مدت‌ طولانی حفظ و تقویت می‌کند.

خلاصه

سیستم باومان یک ابزار علمی و کاربردی برای شناخت عمیق و مراقبت بهینه از پوست است. این سیستم شما را کمک می‌کند تا نوع دقیق و تخصصی پوستتان را شناسایی نموده و محصولات و درمان‌های متناسب و هدفمند انتخاب نمایید. هر نوع پوست دارای نیازهای خاص و منحصربه‌فرد است و یک راهکار یکسان برای همه کارآیی ندارد. با درک و بهره‌گیری از سیستم باومان، نه تنها از خریدهای بی‌هدف و غیرضروری جلوگیری می‌کنید، بلکه بهترین و موثرترین انتخاب‌ها را برای سلامت و تندرستی پوستتان اتخاذ می‌کنید.

دکتر "علی محمد ایرانمهر" دستیار گروه فارماسیوتیکس دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز