مسمومیت شغلی چیست؟

مسمومیت شغلی زمانی رخ می‌دهد که فرد در محیط کار به طور مداوم یا ناگهانی در معرض مواد شیمیایی خطرناک قرار گیرد. این تماس می‌تواند از طریق استنشاق بخارات، جذب پوستی یا بلعیدن اتفاق بیفتد. صنایع رنگ‌سازی، داروسازی، کشاورزی، پتروشیمی و حتی برخی آزمایشگاه‌ها، از محیط‌هایی هستند که کارگران و کارکنان در معرض این خطر قرار دارند.

چه موادی بیشترین خطر را ایجاد می‌کنند؟

حلال‌های آلی، فلزات سنگین مانند سرب و جیوه، گازهایی چون کلر و آمونیاک، آفت‌کش‌ها و برخی داروهای شیمی‌درمانی از مهم‌ترین موادی هستند که می‌توانند سبب مسمومیت شغلی شوند. شدت اثر این مواد به نوع ماده، مدت تماس و شرایط فردی بستگی دارد.

علائم مسمومیت شغلی کدام‌اند؟

علائم ممکن است حاد یا مزمن باشند. در مسمومیت‌های حاد، علائمی مانند سردرد، سرگیجه، تهوع، تنگی نفس و سوزش چشم‌ها ایجاد می‌شود. در تماس‌های طولانی‌مدت، مشکلات جدی‌تری مانند آسیب کبدی و کلیوی، اختلالات عصبی، مشکلات تنفسی و حتی سرطان ممکن است بروز کند.

چگونه می‌توان از مسمومیت شغلی پیشگیری کرد؟

استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مانند ماسک مناسب، دستکش، عینک ایمنی و لباس کار استاندارد، نخستین گام پیشگیری است. تهویه مناسب محیط، آموزش کارکنان درباره خطرات مواد شیمیایی و رعایت اصول ایمنی در حمل‌ونقل و نگهداری این مواد نیز اهمیت بالایی دارد.

چه اقداماتی هنگام بروز حادثه ضروری است؟

در صورت تماس ناگهانی با مواد شیمیایی، باید فرد بلافاصله از محیط آلوده خارج شود، لباس آلوده تعویض گردد و پوست یا چشم با آب فراوان شسته شود. مراجعه سریع به مراکز درمانی و اطلاع‌رسانی درباره نوع ماده شیمیایی مصرف‌شده، به پزشکان کمک می‌کند تا درمان مؤثرتری ارائه دهند.

چه قوانینی برای حمایت از کارکنان وجود دارد؟

سازمان‌های مسئول از جمله وزارت بهداشت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مقررات مشخصی برای ایمنی شغلی و کنترل تماس با مواد شیمیایی تدوین کرده‌اند. بر اساس این قوانین، کارفرمایان موظف‌اند آموزش‌های ایمنی، تجهیزات حفاظت فردی و شرایط استاندارد کار را برای کارکنان فراهم کنند.

جمع‌بندی
مسمومیت شغلی با مواد شیمیایی یکی از مهم‌ترین خطرات محیط کار است که می‌تواند سلامت فرد و جامعه را به طور جدی تهدید کند. پیشگیری از طریق آموزش، استفاده از وسایل ایمنی و رعایت مقررات، بهترین راهکار برای کاهش این خطر است. مسئولیت مشترک کارفرما و کارکنان در اجرای اقدامات ایمنی، کلید اصلی محافظت از جان و سلامت شاغلان است.

دکتر فرشاد فتاحی، مسئول کمیته HSE دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شیراز